แผนผังก้างปลา

แผนผังก้างปลา (Fish Bone Diagram) 
เรียกเป็นทางการว่า แผนผังสาเหตุและผล (Cause and Effect Diagram) 

แผนผังสาเหตุและผลเป็นแผนผังที่แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างปัญหา (Problem) 
กับสาเหตุทั้งหมดที่เป็นไปได้ที่อาจก่อให้เกิดปัญหานั้น (Possible Cause) 
โดยแผนผังนี้มีลักษณะเหมือนก้างปลาที่เหลือแต่ก้าง จึงเรียกว่าผังก้างปลา 
หรือเรียกว่าแผนผังอิชิกาว่า (Ishikawa Diagram) ตามชื่อผู้พัฒนา 

แผนผังก้างปลาได้รับการพัฒนาครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1943 (พ.ศ.2486) 
โดย ศาสตราจารย์คาโอรุ อิชิกาว่า แห่งมหาวิทยาลัยโตเกียว 

สำนักงานมาตรฐานอุตสาหกรรมแห่งญี่ปุ่น (JIS) 
ได้นิยามความหมายของผังก้างปลานี้ว่า "เป็นแผนผังที่ใช้แสดงความสัมพันธ์อย่างเป็นระบบ 
ระหว่างสาเหตุหลายสาเหตุที่เป็นไปได้ที่ส่งผลกระทบให้เกิดปัญหาหนึ่งปัญหา" 

การกำหนดปัจจัยบนก้างปลา 
หลักการ 4M 1E เป็นกลุ่มปัจจัย (Factors) เพื่อจะนำไปสู่การแยกแยะสาเหตุต่าง ๆ 
1. Man คนงาน หรือพนักงาน หรือบุคลากร 
2. Machine เครื่องจักรหรืออุปกรณ์อำนวยความสะดวก 
3. Material วัตถุดิบหรืออะไหล่ อุปกรณ์อื่นๆ ที่ใช้ในกระบวนการ 
4. Method กระบวนการทำงาน 
5. Environment อากาศ สถานที่ ความสว่าง และบรรยากาศการทำงาน